Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΣΤΗΝ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ

Ο Παρθενώνας και τα μνημεία της Ακρόπολης είναι βέβαιο πως τουλάχιστον στη διάρκεια των τριών τελευταίων αιώνων έχουν απωλέσει από επώνυμους και ανώνυμους «αρχαιόφιλους περιηγητές-αρχαιοκάπηλους» ένα σημαντικό μέρος της  οικοδομικής ύλης και του διακόσμου των. Κάποιοι αφαίρεσαν γλυπτά και σημαντικά αρχιτεκτονικά μέλη, κάποιοι άλλοι μικρούς λίθους και θραύσματα για «ενθύμιο». Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, στο παρελθόν και το ελληνικό κράτος δείχτηκε γαλαντόμο μοιράζοντας τεμάχια του Παρθενώνα. Σε μια τέτοια περίπτωση αναφέρεται και η ιστορία που ακολουθεί.

 Η Washington National Monument Society ιδρύθηκε το 1833 από ιδιώτες που ενδιαφέρονταν  να ανεγείρουν  ένα μνημείο  αφιερωμένο στον πρώτο πρόεδρο της χώρας, τον George Washington[1]. Το 1836, μέσω ενός διαγωνισμού,  δόθηκε η ευκαιρία σε Αμερικανούς καλλιτέχνες να υποβάλουν σχέδια για το  μνημείο. Νικητής του διαγωνισμού αναδείχθηκε ο  Robert Mills (1781-1855), ο οποίος πρότεινε την κατασκευή ενός  ολόλευκου, μαρμάρινου κυρίως,  οβελίσκου ύψους  500 ποδών. Το Κογκρέσο έδωσε την άδεια  στην Εταιρεία να κατασκευάσει αυτό το μνημείο σε δημόσιο χώρο. Στις 4 Ιουλίου 1848 τέθηκε ο θεμέλιος  λίθος για τον οβελίσκο. Το 1854, όταν το μνημείο είχε φτάσει στο ύψος των 150 ποδών, η Εταιρεία, επειδή είχε εξαντλήσει τα χρήματα που ήταν διαθέσιμα για την κατασκευή, διέκοψε το έργο της ανέγερσης . Το 1855 η Εταιρεία περιήλθε υπό τον έλεγχο του The Know Nothing Party, ενός εφήμερου  κόμματος που εμφανίστηκε ξαφνικά στα τέλη της δεκαετίας του 1840 και το ίδιο ξαφνικά διαλύθηκε το 1860, το οποίο είχε αντιμεταναστευτική και αντιρωμαιοκαθολική ατζέντα (η αντίδραση των παλαιών προτεσταντών στην εμφάνιση μεταναστών από την καθολική Γερμανία και ιδίως την Ιρλανδία). Τα επόμενα τρία χρόνια προστέθηκαν μόνο τέσσερα πόδια. Η οικονομική ύφεση και ο Αμερικανικός Εμφύλιος, αλλά και διάλυση του κόμματος έφεραν ως αποτέλεσμα τη διακοπή των εργασιών για 20 χρόνια. Με πρωτοβουλία του προέδρου Ulysses S. Grant το μνημείο περιήλθε στην κυβέρνηση, αλλά  η Washington National Monument Society  διατήρησε την επίβλεψη κατασκευής του έργου. Το έργο της  ανέγερσης άρχισε και πάλι, πάνω σε τροποποιημένα σχέδια, το 1878,  και  ολοκληρώθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1884, ενώ τα επίσημα εγκαίνια ακολούθησαν λίγους μήνες μετά. 

Το έργο έχει ύψος 554 πόδες  7¹¹⁄₃₂ ίντσες (169,046 μ.) και είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο, γρανίτη και γνεύσιο. Το εσωτερικό του είναι επισκέψιμο και διαθέτει κλίμακα, με 898 σκαλοπάτια και 50 πλατύσκαλα, καθώς και ανελκυστήρες. Σύμφωνα με τα σχέδια εντοιχίστηκαν στο εσωτερικό του σε διάφορα ύψη, 194 μνημειακές επιγραφές ποικίλης προέλευσης (πολιτείες, οργανώσεις, κράτη, μασονικές στοές κλ.π) , οι περισσότερες από

Στο μνημείο υπάρχουν και δύο ελληνικού ενδιαφέροντος μαρμάρινες επιγραφές, και οι δύο στο ύψος των 190 ποδών. Στις 4 Ιουνίου 1854 με ΒΔ[2] αποφασίστηκε από την ελληνική κυβέρνηση  η αποστολή λίθου από τα λείψανα του Παρθενώνος, πάνω στον οποίο χαράκτηκε από τεχνίτη  κατάλληλη επιγραφή,  την οποία συνέταξε  η σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών, για να ενσωματωθεί στο μνημείο του Ουάσιγκτον,  στην ομώνυμη πόλη των Η.Π.Α. Για την επιλογή του λίθου  αρμόδιος ορίστηκε ο έφορος αρχαιοτήτων Κυριάκος Πιττάκης. Ο λίθος επελέγη και απεστάλη στην Ουάσιγκτον το 1856, αλλά  τοποθετήθηκε πολύ  αργότερα, μόλις το 1885.  Χαρακτηριστικά του λίθου: Πεντελικό μάρμαρο, οικοδομικό θραύσμα από τον Παρθενώνα, με διαστάσεις μήκος 1,14 μ. και  πλάτος 0,76 μ., επιγραφή σε μετάφραση από τα αρχαία: « Στον Γεώργιο  Ουάσινγκτον, τον στρατηγό  ήρωα, τον πρώτο πολίτη της νέας  και ευνόμου    ελευθερίας: η πατρίδα του Σόλωνος, του Θεμιστοκλέους και του Περικλέους — η μητέρα της αρχαίας ελευθερίας — στέλνει αυτόν τον αρχαίο λίθο από τον Παρθενώνα ως μαρτυρία τιμής και θαυμασμού» .

Στο ίδιο ύψος με το θραύσμα του Παρθενώνα, είναι εντοιχισμένη μια επιγραφή από πάριο μάρμαρο με το ακόλουθο αγγλικό κείμενο  "Presented by the Governor and Commune of the Islands of Paros and Naxos, Grecian Archipelago,  Aug 13th 1855  ", την οποία μετέφερε στις ΗΠΑ η αμερικανική φρεγάτα CONGRESS (1,09Χ0,60μ.). Ένα άλλο θραύσμα από το ναό του Ασκληπιού στην Πάρο μεταφέρθηκε στις Η.Π.Α. από το πλήρωμα της φρεγάτας SARANAC (1,47X0,78 μ.),  αλλά απωλέσθηκε.   

[1] Judith M. Jacob , The Washington Monument,  A Technical History and Catalog of the

 Commemorative Stones,  National Park Service U.S. Department of Interior Northeast Region Design, Constructionand Facility, Management Directorate Architectural Preservation Division 2005

[2] ΦΕΚ 16/10 Ιουνίου 1854